تاريخچه آنتاليا

تا اكنون ساكنان اوليه آنتاليا نامشخص مانده‌است. بنا به شواهد تاريخي نام اين شهر از آتالوس دوم (Attalos II) پادشاه پرماگون گرفته شده‌است كه در ۱۵۰ سال قبل از ميلاد بر آن ناحيه حكومت مي كرده‌است. در حفاري‌هايي كه در سال ۲۰۰۸ از ناحيه Doğu Garajı آنتاليا صورت گرفته مشخص شده‌است كه روزگاري اين شهر پايگاه نيروي دريايي روم و داراي ناوگان‌هاي قدرتمندي بوده‌است. بعد از اين حفاري معلوم شد اين شهر بيشتر از آنچه تخمين مي‌شد در حدود ۳۰۰ سال پيش از ميلاد وجود داشته‌است. در سال ۱۳۳ قبل از ميلاد آنتاليا كه بخشي از جمهوري روم بوده‌است. در همان سال آتالوس سوم جهت حكمراني بر كل امپراتوري روم در حين عزيمت جان خود را از دست داده‌است. اين شهر در زمان روم باستان داراي رونق و رشد چشمگيري بوده‌است. مسيحيت در قرن دوم ميلادي در اين شهر گسترش يافت. در دوران امپراطوري بيزانس آنتاليا يكي از شهرهاي مهم بوده‌است. در قرن سيزدهم ميلادي آنتاليا توسط تركان سلجوقي فتح و از سال ۱۳۲۱ ميلادي تا ۱۴۲۳ ميلادي بعنوان پايتخت تركيه بوده‌است. ابن بطوطه عربي در سالهاي ۱۳۳۵- ۱۳۴۰ مسافرتي به آنتاليا داشته كه اين طور بيان مي‌كند:

از آلانيا به طرف آنتاليا كه زيبا رفته و اين منطقه داراي پوشش‌هاي طبيعي و زيبايي بوده و حجم وسيعي از شهر داراي نقاط و اماكن جذاب و ديدني بوده‌است. آنتاليا داري جمعيتي زياد بوده كه به چهار ناحيه تقسيم شده كه تاجران مسيحي در اطراف بندر ساكن بوده و در محل زندگي آن ديواري بزرگ احاطه مي كرده و دروازه‌هايي داشته كه در طول شب و روزهاي جمعه بسته مي شده‌است. يونانيان كه ساكنان اصلي و قديمي اين شهر بوده‌اند و يهوديان و خانواده سلطنتي هر يك در نواحي چهارگانه خود ساكن بوده‌اند. مسلمان اين شهر در شهر اصلي ساكن بودند. تمام ناحيه‌هاي ذكر شده داراي ديوارهاي و دروازه‌هاي بلند و مستحكمي بودهاند. اين شهر داراي باغها و ميوه‌هاي خيلي خوبي بوده و داراي زرد آلوهاي بسيار مرغوب به هسته‌هاي شيرين كه به عنوان اجناس لوكس به مصر صادر مي شده‌است.

به گفته اوليا چلپي در اوسط قرن ۱۷ ميلادي اين شهر داراي ۳۰۰۰ خانه شامل بيست محله ترك نشين و چهار محله يوناني نشين بوده‌است. شهر از ديوار-ها و دروازه‌ها فراتر رفته و در بندر نيز از وجود ۲۰۰ قايق گزارش داده‌است.

در قرن ۲۰ ميلادي در پي مهاجرت ترك‌هاي قفقاز و بالكان به اين منطقه جمعيت اين شهر به ۲۵۰۰۰ نفر رسيد. مسيحيان و يهوديان در نواحي جداگانه اين شهر در اطراف بندر ساكن هستند.

مولانا جلال‌الدين بلخي كه در قونيه در ميانه آناتولي مي‌زيسته در كتاب فيه مافيه به آنتاليا اشاره داشته و مي‌گويد:

«فرمود كه: جانب توقات مي‌بايد رفتن كه آن طرف گرمسير است، اگر چه انطاليه گرمسير است، اما آنجا اغلب روميانند، سخن ما را فهم نكنند. اگر چه در ميان روميان نيز هستند كه فهم مي‌كنند. روزي سخن مي‌گفتم ميان جماعتي و ميان ايشان هم جماعتي از كافران بودند، در ميان سخن مي‌گريستند و متذوّق مي‌شدند و حالت مي‌كردند. سؤال كرد كه: ايشان چه فهم كنند و چه دانند؟ اين جنس سخن را؟ مسلمانان گزيده، از هزار يك فهم مي‌كنند، ايشان چه فهم مي‌كردند كه مي‌گريستند